ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) đang là xu hướng đầu tư toàn cầu, thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến tính bền vững và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện tượng "tẩy xanh" (greenwashing) đang làm mờ đi những nỗ lực thực sự của doanh nghiệp vì môi trường. Vậy “greenwashing” là gì và những vấn đề liên quan đến hoạt động này ra sao, tất cả sẽ được giải đáp trong loạt bài gồm 3 phần về chủ đề này.
1. Định nghĩa về “Greenwashing”
Tẩy xanh là một chiến lược tiếp thị hoặc quan hệ công chúng đánh lừa nhằm tạo ra ấn tượng sai lầm hoặc gây hiểu lầm rằng các sản phẩm, dịch vụ hoặc hoạt động kinh doanh tổng thể của họ thân thiện với môi trường hoặc có trách nhiệm xã hội, trong khi thực tế thì không. Đây là một hình thức gian dối nhằm tận dụng sự quan tâm ngày càng tăng của người tiêu dùng và nhà đầu tư đối với tính bền vững và các hoạt động đạo đức.
2. Phát hiện “Greenwashing” trong hoạt động doanh nghiệp
Ngôn từ mơ hồ, không liên quan: Tẩy xanh thường dựa vào các thuật ngữ mơ hồ như "thân thiện với môi trường", "hoàn toàn tự nhiên" hoặc "xanh" mà không cung cấp bằng chứng cụ thể hoặc thông tin minh bạch để hỗ trợ những tuyên bố này. Sự mơ hồ cố ý này cho phép các công ty đánh lừa người tiêu dùng. Ví dụ, các thương hiệu như H&M và Zara đã bị chỉ trích vì quảng bá các sáng kiến nhỏ về màu xanh lá cây trong khi vẫn góp phần vào lãng phí dệt may và sử dụng các thuật ngữ tiếp thị gây hiểu lầm như "bền vững" và "xanh" mà không có định nghĩa rõ ràng.
Phóng đại các tuyên bố: Một số công ty có thể phóng đại những lợi ích về môi trường của các sản phẩm của họ. Ví dụ về các tuyên bố không liên quan bao gồm gợi ý rằng một thứ gì đó có thể phân hủy sinh học nhưng nó vẫn mất hàng thập kỷ để phân hủy. Hoặc, tuyên bố nó không chứa một số hóa chất nhất định nhưng vẫn bao gồm vô số hóa chất khác được coi là có hại.
Thiếu chứng nhận từ bên thứ 3: Các chứng nhận môi trường đáng tin cậy từ các tổ chức uy tín của bên thứ ba có thể là một dấu hiệu tốt. Nếu một công ty tuyên bố cam kết phát triển bền vững, họ cần có các mục tiêu và hành động rõ ràng, có thể đo lường được để minh chứng cho tiến độ của họ. Nếu bạn không thể tìm thấy bất kỳ bằng chứng nào hoặc bằng chứng mơ hồ, không đầy đủ hoặc lỗi thời, bạn nên nghi ngờ về những tuyên bố của họ.
Đánh lừa bằng hình ảnh: Điều này xảy ra khi các công ty sử dụng hình ảnh thiên nhiên, chẳng hạn như lá cây hoặc động vật, để ngầm ý rằng sản phẩm của họ có lợi cho hành tinh. Bao bì cũng có thể trông tự nhiên, không có in đậm và màu sắc, gợi ý rằng sản phẩm là hữu cơ.
Sự đánh đổi tiềm ẩn: Một sản phẩm nhấn mạnh một thuộc tính "xanh" nhưng lại bỏ qua các vấn đề môi trường quan trọng khác cũng vô cùng đáng nghi. Ví dụ, một sản phẩm có thể được làm từ vật liệu tái chế nhưng quá trình sản xuất lại gây ra nhiều ô nhiễm.
3. Những trường hợp “tẩy xanh” tiêu biểu trên thế giới
Volkswagen: Năm 2015, Volkswagen đã bị phạt 14 tỷ USD vì gian lận khí thải. Công ty đã quảng cáo những chiếc xe của mình là thân thiện với môi trường, nhưng trong một mánh khóe, họ đã cài đặt phần mềm gian lận kiểm tra khí thải. "Thiết bị đánh bại" này chỉ kích hoạt trong quá trình kiểm tra, khiến những chiếc xe trông sạch hơn thực tế. Thực tế, những chiếc xe được gọi là thân thiện với môi trường này đang gây ô nhiễm không khí ở mức đáng báo động, vượt quá giới hạn pháp luật tới 40 lần.
ExxonMobil: ExxonMobil, một tập đoàn dầu khí lớn, có lịch sử gây ra thiệt hại cho môi trường. Điều này bao gồm thảm họa tràn dầu Exxon Valdez năm 1989, một trong những sự cố tràn dầu tồi tệ nhất lịch sử Hoa Kỳ, đã tàn phá nghiêm trọng bờ biển Alaska. Năm 2022, Tập đoàn dầu khí ExxonMobil (Mỹ) bị chỉ trích vì quảng cáo gợi ý rằng nhiên liệu sinh học từ tảo thử nghiệm của họ đến một ngày nào đó có thể giảm lượng khí thải giao thông vận tải, trong khi ExxonMobil không có mục tiêu đưa mức phát thải ròng về 0 trên toàn tập đoàn và các mục tiêu giảm phát thải vào năm 2025 không bao gồm phần lớn lượng khí thải phát sinh từ các sản phẩm của họ.
Coca-Cola: Coca-Cola, tập đoàn nước ngọt lớn nhất thế giới, đang phải đối mặt với nhiều chỉ trích vì sử dụng chai nhựa quá nhiều, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Mặc dù công ty tuyên bố đã và đang thực hiện các biện pháp để thu gom và tái chế chai nhựa, các tổ chức môi trường lại cho rằng những nỗ lực này chưa đủ và chỉ mang tính "đánh bóng xanh". Vụ kiện năm 2021 cáo buộc Coca-Cola bóp méo tác động môi trường càng làm dấy lên nghi ngờ về tính chân thực của những cam kết về "bền vững" của họ.
Starbucks: Năm 2018, Starbucks tung ra "nắp đậy không cần ống hút" như một phần trong chiến dịch phát triển bền vững. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là chiếc nắp này lại chứa nhiều nhựa hơn cả việc sử dụng kết hợp ống hút và nắp cũ. Mặc dù Starbucks không phủ nhận điều này, nhưng họ tuyên bố chiếc nắp mới được làm từ polypropylene, một loại nhựa tái chế được chấp nhận rộng rãi và "có thể được thu gom trong hệ thống tái chế". Tuy nhiên, các nhà phê bình nhanh chóng chỉ ra rằng chỉ có 9% nhựa trên thế giới được tái chế, việc thay đổi nắp đậy mà không giải quyết vấn đề gốc rễ là một hành động "xanh giả". Họ cho rằng Starbucks cần phải có những nỗ lực thực sự hơn để giảm thiểu lượng nhựa sử dụng trong sản xuất, thay vì chỉ tập trung vào những thay đổi mang tính biểu tượng.
Hành vi đánh bóng xanh (Greenwashing) không chỉ là một mánh khóe marketing mà còn là một chiến lược lừa dối mang lại những hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và môi trường.
Đối với người tiêu dùng: Người tiêu dùng bị đánh lừa tin rằng doanh nghiệp đang thực hiện những thay đổi ý nghĩa cho môi trường, trong khi thực tế lại không phải vậy. Điều này làm giảm niềm tin vào những nỗ lực thực sự vì môi trường của các doanh nghiệp khác và khiến người tiêu dùng hoài nghi về tính bền vững nói chung. Ngoài ra, khi thông tin về tính bền vững của sản phẩm bị bóp méo, người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc đưa ra lựa chọn mua sắm sáng suốt, ảnh hưởng đến khả năng đóng góp cho môi trường của họ.
Đối với doanh nghiệp: Việc greenwashing có thể dẫn đến mất niềm tin của khách hàng, ảnh hưởng tiêu cực đến danh tiếng và doanh số bán hàng của doanh nghiệp. Thay vì tập trung vào những cải tiến thực sự cho môi trường, doanh nghiệp greenwashing chỉ chú trọng vào những thay đổi hời hợt, hạn chế tiềm năng phát triển và đổi mới của họ.
Đối với môi trường: Greenwashing che đậy những vấn đề môi trường thực sự, khiến việc giải quyết chúng trở nên khó khăn hơn và làm chậm tiến độ phát triển bền vững. Doanh nghiệp greenwashing có thể lãng phí tài nguyên vào những hoạt động không mang lại lợi ích cho môi trường, thay vì đầu tư vào những giải pháp thực sự.
Đón chờ phần tiếp theo để được bật mí về những "chiêu trò tẩy xanh" trong ngành tài chính và hệ lụy cho các "ông lớn" toàn cầu!
Comments