Sau chiến thắng ngoạn mục trong cuộc bầu cử năm 2024, Donald Trump chuẩn bị bước vào nhiệm kỳ tổng thống thứ hai với hàng loạt chính sách kinh tế và đối ngoại đầy tham vọng. Những cam kết từ giảm thuế doanh nghiệp, áp thuế nhập khẩu toàn diện, đến kế hoạch giảm giá năng lượng và thay đổi cách tiếp cận với các tổ chức quốc tế đang vẽ nên một bức tranh vừa kỳ vọng vừa tranh cãi về tương lai của nước Mỹ. Trong bối cảnh đó, những quyết định của ông không chỉ định hình kinh tế Mỹ mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến toàn cầu, đặt ra nhiều câu hỏi về tính khả thi và tác động dài hạn.
Những đề xuất chính trong kế hoạch kinh tế của Trump:
1. Thuế quan nhập khẩu toàn diện
Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đề xuất áp dụng mức thuế nhập khẩu toàn diện từ 10%-20% đối với tất cả hàng nhập khẩu, với mức tối đa 60% cho hàng hóa từ Trung Quốc, đồng thời cảnh báo sẽ nhắm vào Mexico và Canada bằng mức thuế 25% áp dụng trên toàn bộ sản phẩm xuất khẩu từ hai nước này sang Mỹ, bắt đầu từ ngày nhậm chức. Chính sách này nhằm bảo vệ việc làm và ngành công nghiệp Mỹ, khuyến khích sản xuất trong nước, và giảm phụ thuộc vào hàng hóa nước ngoài.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế, như Giáo sư Robert Lawrence từ Đại học Harvard, cho rằng thuế quan có thể khiến giá hàng hóa nhập khẩu và cả sản phẩm thay thế tăng cao, tạo gánh nặng lên người tiêu dùng Mỹ. Báo cáo của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson dự đoán nếu thực hiện, các chính sách này có thể đẩy lạm phát lên 6%-9,3% vào năm 2026, khiến mỗi hộ gia đình Mỹ gánh thêm chi phí từ 2.600 USD đến 7.600 USD hàng năm, đặc biệt tác động mạnh đến giá các mặt hàng thiết yếu.
2. Kế hoạch mở rộng cắt giảm thuế từ năm 2017 của Trump
Trong nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế Mỹ, Donald Trump đề xuất giảm thuế doanh nghiệp từ 21% xuống 15%, tiếp nối chính sách cắt giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu tiên. Ông nhấn mạnh rằng mức thuế thấp hơn sẽ làm Mỹ hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư quốc tế, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, phát triển. Theo Trump, đây là chiến lược then chốt để tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm. Việc giảm thuế xuống 15% có thể giúp Mỹ trở thành một trong những quốc gia có mức thuế cạnh tranh nhất, thu hút các công ty nước ngoài, đồng thời mang lại lợi ích trực tiếp cho doanh nghiệp nhỏ, vốn là động lực chính của nền kinh tế. Báo cáo từ Quỹ Thuế cho thấy điều này có thể tăng nhẹ thu nhập sau thuế, thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng và đầu tư.
Tuy nhiên, các nhà phê bình cảnh báo rằng chính sách này có thể làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập khi nhóm giàu nhất nhận được lợi ích không cân xứng, đồng thời đẩy nợ quốc gia tăng thêm 5,8 nghìn tỷ USD trong 10 năm. Với đề xuất dùng thuế quan để tài trợ cho chính sách, nhiều chuyên gia lo ngại tính khả thi và những tác động tiềm tàng đến ngân sách công. Mặc dù có triển vọng cải thiện sức cạnh tranh của doanh nghiệp Mỹ, chính sách này đặt ra câu hỏi lớn về tính bền vững khi nguy cơ bất bình đẳng và nợ công leo thang có thể làm lu mờ những lợi ích trước mắt.
3. Trump và Lời Hứa Giảm Giá Nhà Thông Qua Chương Trình Trục Xuất Lớn
Donald Trump và ứng viên phó tổng thống J.D. Vance đã cam kết thực hiện chương trình trục xuất người nhập cư quy mô lớn nhất trong lịch sử Mỹ, với tuyên bố rằng động thái này sẽ giúp hạ giá nhà ở và tăng lương cho người lao động trong nước. Vance lập luận rằng người nhập cư không giấy tờ đang làm tăng giá nhà ở bằng cách cạnh tranh với người dân Mỹ, nhưng các nhà kinh tế cho rằng chưa có bằng chứng rõ ràng về mối quan hệ nhân quả giữa người nhập cư và khả năng chi trả nhà ở. Trong khi Trump tin rằng giảm lao động nhập cư sẽ giúp giảm giá hàng hóa, các chuyên gia cảnh báo rằng các ngành phụ thuộc vào lao động nhập cư, như nông nghiệp, xây dựng và dịch vụ, có thể đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng, dẫn đến chi phí sản xuất gia tăng. Hơn nữa, Viện Kinh tế Quốc tế Peterson nhận định chương trình này có thể làm suy giảm GDP của Mỹ, trong khi Hội đồng Nhập cư Mỹ ước tính chi phí thực hiện trục xuất 11 triệu người nhập cư không giấy tờ sẽ lên tới 315 tỷ USD, gây áp lực lớn lên ngân sách quốc gia.
4. Trump Cam Kết Giảm Một Nửa Chi Phí Năng Lượng
Donald Trump đã cam kết sẽ giảm một nửa chi phí năng lượng của người dân Mỹ trong vòng một năm sau khi nhậm chức. Ông coi đây là một phần cốt lõi trong kế hoạch kiểm soát lạm phát và thúc đẩy nền kinh tế. Trump hứa sẽ mở rộng khai thác dầu khí, giảm bớt các rào cản pháp lý trong việc xây dựng các nhà máy năng lượng, và ban hành tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để tăng cường nguồn cung nội địa. Mục tiêu của ông là đưa giá xăng xuống dưới 2 USD/gallon.
Mặc dù kế hoạch của Trump có thể giúp giảm giá năng lượng, nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng tổng thống không trực tiếp kiểm soát được sản lượng dầu. Giá dầu chịu ảnh hưởng lớn từ thị trường toàn cầu và các yếu tố địa chính trị. Hiện tại, Mỹ đã đạt mức sản xuất dầu thô cao kỷ lục, khiến tiềm năng tăng thêm sản lượng nội địa trở nên hạn chế.
Giá năng lượng có tác động lớn đến giá cả chung, đặc biệt trong ngành nông nghiệp, nơi nhiên liệu là một chi phí sản xuất chính. Carl Schramm, giáo sư kinh tế tại Đại học Syracuse, cho rằng nếu chi phí năng lượng giảm, giá thực phẩm và hàng hóa khác cũng sẽ giảm, góp phần kiểm soát lạm phát.
Tuy nhiên, việc thực hiện kế hoạch này đối mặt với nhiều thách thức. Giá dầu toàn cầu khó có thể kiểm soát hoàn toàn, và tuyên bố tình trạng khẩn cấp để tăng cường sản xuất năng lượng có thể gây tranh cãi về pháp lý và ảnh hưởng môi trường. Những yếu tố này đặt ra câu hỏi về tính khả thi và hiệu quả thực tế của cam kết này.
Mặc dù cam kết của Trump mang lại kỳ vọng lớn về việc giảm chi phí năng lượng và kiểm soát lạm phát, nhưng thành công của kế hoạch này phụ thuộc vào nhiều yếu tố ngoài tầm kiểm soát của chính phủ. Nếu thực hiện được, đây sẽ là một bước tiến lớn giúp cải thiện đời sống của người dân Mỹ. Tuy nhiên, rủi ro và hoài nghi vẫn là những thách thức lớn mà Trump cần đối mặt.
5. Chính sách đối ngoại của Donald Trump
Đối với các vấn đề quốc tế, trong bài phát biểu chiến thắng, ông Trump đã khẳng định sẽ ngăn chặn mọi cuộc chiến tranh đang diễn ra trên toàn cầu. Mối quan tâm hàng đầu của cộng đồng quốc tế hiện nay là ông Donald Trump sẽ giải quyết các điểm nóng xung đột của thế giới là Ukraine và Trung Đông như thế nào.
Ông Trump từng nhiều lần tuyên bố có khả năng chấm dứt xung đột Ukraine trong vòng 24 giờ nếu tái đắc cử, khi mời các nhà lãnh đạo của cả hai bên vào đàm phán. Tuy nhiên, ông vẫn chưa nói rõ sẽ làm điều đó bằng cách nào.
Với Trung Đông, ông Trump có quan điểm ủng hộ Israel trong cuộc xung đột với lực lượng Hamas ở Dải Gaza nhưng cũng đã thúc giục Tel Aviv ngừng bắn. Theo Hãng tin Reuters, ông Trump có thể sẽ tiếp tục chính sách của chính quyền Tổng thống Biden cung cấp vũ khí cho Israel, đồng thời có khả năng tiếp tục thúc đẩy bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Arập Xêút, một nỗ lực mà ông đã thực hiện trong nhiệm kỳ tổng thống trước đó. Song song với đó là các nỗ lực nhằm gây sức ép lên Iran và các nhóm quân sự thân Tehran trong khu vực.
Chính sách đối ngoại của Mỹ cũng được dự báo sẽ có những thay đổi lớn, khi ông Trump đã cam kết sẽ rút khỏi Thỏa thuận khí hậu Paris một lần nữa, sau khi Mỹ tái gia nhập thỏa thuận dưới thời Tổng thống Joe Biden. Ông cũng có thể hạn chế sự hợp tác của Mỹ với các tổ chức của Liên hợp quốc mà chính quyền của ông chỉ trích, như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Đối với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), rủi ro biến động là thấp hơn, bởi hiến chương NATO không có cơ chế rút lui. Quốc hội Mỹ gần đây cũng đã thông qua một đạo luật nhằm bảo vệ tư cách thành viên của Mỹ trong liên minh.
Tuy nhiên, ông Trump vẫn có thể gây sức ép lên các nước thành viên trong các vấn đề như chi tiêu quốc phòng chung, hay chia sẻ gánh nặng hỗ trợ chi phí quân sự cho Ukraine. Những áp lực tương tự cũng sẽ gia tăng với các đồng minh của Mỹ tại châu Á như Hàn Quốc và Nhật Bản.
Commentaires